Хомус хомуһуна, хомоҕойо, этигэнэ бүтүн Аан дойду дьонун сомоҕолуур күүстээх. Хомус муусуката хайа да атын муусука  үнүстүрүмүөнүнээҕэр этигэн буолан, сүүhүнэн ахсааннаах омук бииргэ алтыһарыгар кыаҕы биэрэр, биллибэт ситиминэн силлиһиннэртиир кыахтаах.

Хомус, ытыска эрэ батар куйа үнүстүрүмүөн эрээри, Куосумас куйаарынан куйуһуйа көппүтэ, хомуска Гиннесс өрөкүөрдэ олохтоммута, хомуска анаан бүтүн норуот ыһыаҕа ыһыллар.

Быйылгы хомус күнэ биир бастыҥ, биллиилээх, 1961-сыллаахха  талааннаах устудьуон Степан Черемкин көҕүлээһининэн,  Саха государственнай университет Историческай-филологическай факультетын иһинэн “Алгыс” ансаамбыл  тэриллибитэ 60 үбүлүөйдээх сылыгар ананар. 1962 сылга ансаамбыл салайааччытынан Иван Егорович Алексеев-Хомус Уйбаан анаммыта. Ансаамбыл Бүтүн Россиятааҕы уонна Союзтааҕы бэстибээллэр, көрүүлэр кыайыылаахтара. Биирдиилээн толорооччулар бэйэлэрин талааннарын араас дойдуларынан көрдөрбүттэрэ. Сүүһүнэн импровизатор-хомусчут иитиллибитэ — А.Чычахов, Н. Сыроватский,  Л. Готовцева, А. Пахомов, В. Эверестова, Г. Павлов, З. Стручкова, Н. Жирков, А. Гоголев, П. Оготоев, Г. Иванов, Р. Жиркова. Кинилэр ортолоругар Аан дойдуга биллэр ааттаах-суоллаах  виртуоз-хомусчуттара Спиридон Шишигин, Альбина Дегтярева бааллар. ”Алгыс” ансаамбыл  хомус устуоруйатын кытта быстыспат ситимнээх, саха хомуһун сайдыыта, инники хардыылара, Аан дойду таһымыгар тахсарыгар биир үтүө үктэли кинилэр оҥорбуттара.

Хомустаах норуоттары ситимниир тэрээһининэн бэс ыйын 16-17 күннэригэр Дьокуускай куоракка „III Аан дойду виртуоз-хомусчута“ норуоттар икки ардыларынааҕы куонкурус үрдүк таһымнахтык ааста. Саха сириттэн 9 хомусчут кыттыыны ылбыта. Виртуоз-хомусчут үрдүк аатын Нарияна Ренанто, Эркин Алексеев, Варвара Степанова сүкпүттэрэ.

Саха хомуhа аар-саарга аатырдын, киэҥ далааһыннаахтык сайыннын.